Język JavaScript, często określany skrótem JS, stanowi przedstawiciela kategorii skryptowych języków programowania o charakterze obiektowym. Jego pierwsza oficjalna wersja (1.0) została opublikowana w 1996 roku przez renomowaną wówczas korporację Netscape Communications, znaną z tworzenia popularnej przeglądarki Netscape Navigator. Za koncepcją oraz implementacją języka stał pracownik Netscape Communications Corporation o nazwisku Brendan Eich, który obecnie związany jest z Mozilla Fundation.
Definicja i przeznaczenie JavaScript
JavaScript znajduje szerokie zastosowanie w kreowaniu witryn WWW. Język ten został skonstruowany jako uzupełnienie popularnego języka HTML. Z tego względu, kierując się względami bezpieczeństwa, JavaScript nie posiada możliwości przeprowadzania operacji zapisu danych bezpośrednio do pliku na komputerze użytkownika końcowego.
Fundamentalną zaletą tego języka programowania jest łatwość konstruowania skryptów – już po kilkuminutowym wprowadzeniu jesteśmy w stanie poznać podstawową składnię oraz tworzyć elementarne rozwiązania programistyczne. Istotną korzyścią jest fakt, że egzekucja kodu realizowana jest bezpośrednio po stronie przeglądarki internetowej użytkownika, która musi posiadać wbudowaną oraz aktywną obsługę JavaScript. Innymi słowy, dzięki takiemu mechanizmowi wszystkie skrypty zawarte w kodzie witryny nie generują obciążenia dla serwera, na którym hostowana jest strona internetowa, oraz minimalizują przesyłanie niepotrzebnych informacji w komunikacji klient-serwer.
Najnowsze wersje JS umożliwiają konstruowanie wizualnie atrakcyjnych witryn internetowych. Co więcej, nowoczesne funkcjonalności języka pozwalają na manipulację elementami graficznymi oraz osiąganie w prosty i ekspresowy sposób interesujących i zaawansowanych efektów wizualnych.
Metody implementacji skryptów JavaScript w dokumentach HTML
Wyróżniamy dwie podstawowe metody osadzania skryptu JS w dokumentach o rozszerzeniu *.html.
Metoda pierwsza: bezpośrednie umieszczenie kodu
Pierwszym podejściem jest bezpośrednie wstawienie kodu do pliku html. Implementacja kodu wyznaczona jest poprzez element 'script', po którym określamy atrybut 'type' ilustrujący typ skryptu oraz opcjonalnie atrybut 'language' odpowiadający wersji języka JS. Zakończenie skryptu następuje przez polecenie '/script'.
Ilustracja zastosowania:
<script type="text/javascript" language="JavaScript 1.5"> kod programu </script>
Metoda druga: zewnętrzny plik źródłowy
W sytuacji, gdy nasze rozwiązania programistyczne są rozbudowane oraz w celu utrzymania czytelności struktury dokumentu HTML istnieje opcja umieszczenia kodu JS w odrębnym pliku oraz zamieszczenie odnośnika do niego w dokumencie html. Dokument zawierający kod JavaScript posiada rozszerzenie *.js.
Aby zintegrować zewnętrzny skrypt JS zapisany w pliku należy po znaczniku 'script' umieścić parametr 'src' wskazujący na lokalizację dokumentu.
Przykładowa implementacja:
<script type="text/javascript" src="moj_skrypt.js"></script>
Dodatkowym atutem przechowywania kodu JS w osobnym dokumencie jest możliwość jego wielokrotnego wykorzystania. Przykładowo w przypadku gdy w pliku posiadamy procedurę kalkulującą sumę określonych zmiennych, zamiast powielać i wklejać rozbudowany fragment kodu w dokumencie html, możemy wielokrotnie umieścić odwołania do pliku zawierającego skrypt. Mechanizm komentowania w JavaScript możemy podzielić na dwie kategorie – adnotacje liniowe oraz blokowe. Pierwszy z nich, komentarz liniowy, inicjowany jest znacznikiem '//' – treść umieszczona po tym znaczniku aż do zakończenia linii zostanie zinterpretowana przez przeglądarkę jako komentarz.
Drugi typ, komentarz blokowy, rozpoczyna się znacznikiem '/*', a kończy znacznikiem '*/' – treść zawarta pomiędzy tymi znacznikami traktowana jest jako obszar komentarza.
Instrukcja Document.write
Fundamentalnym elementem pozwalającym na wyświetlenie tekstu na ekranie w JavaScript jest polecenie document.write. W tej instrukcji manifestuje się obiektowa natura języka JavaScript. Analizując konstrukcję document.write obserwujemy obiekt document, który reprezentuje bieżącą stronę oraz metodę write, która realizuje funkcję wypisania tekstu. Wewnątrz tej instrukcji możemy również umieścić tagi HTML.
Przykład zastosowania instrukcji:
document.write("Hello Word")
document.write("Hello Word")
Należy pamiętać, że wyświetlany tekst musimy zawrzeć w cudzysłowie. W jaki zatem sposób umieścić na przykład cytowany fragment tekstu?
Znaki specjalne w poleceniu document.write poprzedzamy backslashem (ukośnikiem skierowanym w lewo):
document.write("Przykładowy tekst \"Hello Word \"")
Instrukcja Document.write ma za zadanie zobrazować obiektowość języka JS. Zrozumienie istoty funkcjonowania języka jest niezbędne w celu ułatwienia czytania skryptów.
Mechanizm Document.cookie
Innym istotnym komponentem języka JavaScript jest dostęp do dokumentów cookie (popularnie nazywanych ciasteczkami), w których przeglądarka archiwizuje stosowne informacje, na przykład dane o ostatnim logowaniu użytkownika, dacie logowania, numerze IP i tym podobne. Za obsługę mechanizmu ciasteczek w języku JS odpowiada polecenie document.cookie.
Przykład praktycznego wykorzystania (zapisanie informacji):
document.cookie = "Nazwa1=wartosc1; expires=Mon, 18 May 2009 23:00:10 GMT; domain=dana-strona.pl";
Praktyczne zastosowanie JavaScript na przykładzie narzędzi statystycznych
Skrypty JavaScript wykorzystywane są między innymi przez różnorodne liczniki oraz narzędzia statystyczne internetowe. Mechanizm ich działania bazuje na rozpowszechnionym w sieciach informatycznych połączeniu typu klient-serwer. Polega na utworzeniu konta na platformie serwerowej, na której funkcjonuje główne oprogramowanie do zbierania statystyk oraz implementacji specjalnego kodu JS na witrynie klienta. Kod ten realizuje zadanie przesyłania odpowiednich parametrów do serwera. Mogą to być informacje takie jak: data, godzina, ilość wywołań, adres IP odwiedzającego, przeglądarka z której nastąpiło połączenie i tym podobne. Następnie system analizuje te parametry oraz odpowiada za wizualizację wyników. Przed implementacją kodu JS odpowiedzialnego za transmisję danych do platformy statystyk należy pamiętać, że wiele serwisów oferujących bezpłatne narzędzia statystyczne zastrzega (przynajmniej ta informacja powinna być uwzględniona w licencji lub regulaminie) prezentację reklam. Dlatego przed rejestracją na platformie oferującej darmowe statystyki należy uprzednio zapoznać się z regulaminem.
Potencjalne problemy z umiejscowieniem kodu
Należy mieć na uwadze, że w przypadku umieszczenia fragmentu kodu JavaScript na końcu dokumentu, w momencie wystąpienia błędu i niepełnego załadowania pliku (kod JS nie zostanie wykonany) licznik nie zarejestruje nam wizyty na stronie. W przypadku częstych przerwań połączenia, statystyki mogą zostać obarczone nieprawidłowościami.
Bezpieczeństwo i najlepsze praktyki
Nie zapominajmy – język JavaScript jest pełnoprawnym językiem programowania. Dlatego też, mimo zabezpieczeń (między innymi brak możliwości zapisu informacji bezpośrednio do pliku lokalnego) może zostać wykorzystany przez cyberprzestępców w nielegalnych celach. Dlatego implementując skrypt JS do kodu witryny zwracajmy uwagę przede wszystkim na taki element jak odpowiednie okomentowanie skryptu. Komentarze umożliwiają nam zrozumienie funkcjonowania poszczególnych komponentów kodu. Kolejnym elementem, na który warto zwrócić szczególną uwagę jest przekierowanie na zewnętrzne lokalizacje (URL). Jeżeli nie znamy pochodzenia skryptu, nie powinniśmy implementować go w naszej witrynie.
Zdarza się, że przekierowanie prowadzi na specjalnie przygotowane, zainfekowane witryny internetowe, które mogą stanowić zagrożenie dla użytkowników. JavaScript stanowi fundamentalny element współczesnego web developmentu. Jego prostota, elastyczność oraz możliwość wykonywania operacji po stronie klienta sprawiają, że jest niezastąpionym narzędziem w tworzeniu interaktywnych i dynamicznych stron internetowych. Zrozumienie podstawowych mechanizmów takich jak osadzanie skryptów, wykorzystanie instrukcji document.write, zarządzanie cookies oraz świadomość aspektów bezpieczeństwa stanowi solidny fundament do dalszej nauki i eksploracji możliwości tego potężnego języka programowania.
Pamiętajmy, że klucz do sukcesu w programowaniu w JavaScript leży nie tylko w znajomości składni, ale również w zrozumieniu obiektowej natury języka oraz w stosowaniu dobrych praktyk programistycznych, takich jak odpowiednie komentowanie kodu i weryfikacja źródeł wykorzystywanych skryptów.
Czy wiesz, że możesz otrzymać od 20 000 do 40 000 złotych na otwarcie własnej działalności gospodarczej? Brzmi świetnie, prawda? Problem w tym, że konkurencja jest ogromna, a pula środków ograniczona – dlatego tak ważne jest profesjonalne przygotowanie dokumentacji. Nie ryzykuj odrzucenia wniosku przez błędy formalne czy słabo napisany biznesplan! Skorzystaj z naszej pomocy – mamy wieloletnie doświadczenie w pozyskiwaniu dotacji z Urzędu Pracy i znamy wszystkie sekrety skutecznych wniosków. Oferujemy pełne wsparcie merytoryczne i formalne, dzięki czemu możesz skupić się na rozwijaniu swojego pomysłu biznesowego, a my zajmiemy się papierologią. Odwiedź naszą stronę internetową i dowiedz się, jak możemy pomóc Ci zdobyć finansowanie na wymarzony biznes. Nie czekaj – terminy naborów są ograniczone!
